In mijn werk kom ik vaak mensen tegen die zich afvragen of ze een burnout hebben. Ze zitten overduidelijk slecht in hun vel, maar weten niet precies wat er aan de hand is. Al is burnout geen officiële diagnose, toch is er veel onderzoek naar gedaan. In deze blog lees je welke kenmerken van burnout het meest in het oog springen. Hiermee kun je checken of jij een burnout hebt of niet. Twijfel je of je je ziek moet melden? Lees dan mijn blog over ziekmelden op het werk.

Burnout kenmerk 1: Moe, geen energie, uitputting

Het meeste genoemde symptoom van burnout is moeheid. Mensen zeggen zeer vermoeid te zijn, geen energie te hebben of zelfs gevoelens van uitputting te hebben. Deze vermoeidheid kan zowel mentaal als lichamelijk zijn. Zo ervaren mensen met burnoutklachten vaak dat hun concentratie verminderd is. Ze hebben last van vergeetachtigheid, overprikkeldheid en besluiteloosheid en ze zijn sneller kribbig of emotioneel dan gewoonlijk. De lichamelijke uitputting bestaat meestal, naast de vermoeidheid, uit een reeks andere lichamelijke klachten. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan hoofdpijn, nekpijn en spanningsklachten, maar ook hartkloppingen, benauwdheid en maagproblemen zoals misselijkheid.

Bij deze ernstige lichamelijke en mentale vermoeidheid kan je het gevoel hebben dat iedere handeling teveel is. Voorbeelden zijn met de hond lopen of een werkmeeting bijwonen: zulke handelingen bijna niet op te brengen. Wat mij opvalt is dat patiënten de gevoelens van uitputting vaak niet spontaan noemen. De moeheid is misschien bij een forse burnout in de loop van de tijd al zo vanzelfsprekend geworden, dat het niet direct gemeld wordt. Maar als je het de betrokkene vraagt, herkent deze dit kenmerk direct bij zichzelf. Terugkijkend zijn de vermoeidheidsklachten meestal al maandenlang aanwezig en nemen ze beetje bij beetje toe.

Burnout kenmerk 2: Je kan de dingen niet meer aan

Mensen die burnoutklachten hebben, zeggen vaak dat ze de dingen niet meer aankunnen. Taken die ze in het verleden makkelijk konden uitvoeren, vallen hen nu zwaar. Denk aan mails beantwoorden op het werk of eten koken voor het gezin. Soms is een kop koffie zetten zelfs al teveel. Als je burnoutklachten hebt kun je enorm tegen zulke taken opzien. Je hebt moeite om met een handeling te starten, je weet niet waar te beginnen en het is bijna ondoenlijk om een taak compleet af te ronden. Misschien herken je ook wel dat je erg kritisch bent op je eigen werk: je vindt dat je onder de maat presteert.

Waarschijnlijk heb je het gevoel dat je faalt of tekortschiet. Terwijl mensen in de omgeving dat over het algemeen helemaal niet zo ervaren: zij vinden vooral dat je erg hard werkt. In psychologentermen is dit een gevoel van incompetentie: je bent gewend de lat hoog te leggen en een grote inzet te hebben, maar je kan niet meer voldoen aan je eigen normen. Zit je tegen de kleinste taakjes aan te hikken? Kun je de dingen niet meer aan? En wordt dit gevoel steeds sterker? Dan ben je misschien wel overbelast of ga je richting burnout.

Burnout kenmerk 3/ Cynisch, afstandelijk, prikkelbaar

Erger jij je aan je klanten? Vind je dat jouw patiënten, cliënten of leerlingen maar lopen te zeuren? Zou je het liefst een middelvinger willen opsteken naar je manager en je collega’s? Misschien merk je dat je houding ten opzichte van je werk is veranderd. Dat je wat vlakker of killer bent geworden. En wie weet merk je het thuis ook wel een beetje: een partner die steeds maar aandacht wil, de kinderen die je nooit eens met rust laten. Een cynische, afstandelijke houding is een belangrijk signaal van een burnout. Waarschijnlijk heb je steeds je werk met veel passie en toewijding gedaan. En thuis heb je je altijd ingezet om het prettig te maken en er te zijn voor alle gezinsleden.

Maar de koek is op, je kunt je er niet meer toe zetten om nog energie in werk of gezin te steken. En als er iets van je verlangd wordt, raak je geïrriteerd. Mocht je deze houding herkennen, dan is het tijd om in te grijpen. Zeker als je ook de overige twee kenmerken van een burnout herkent. Besef dat dit niet vanzelf over gaat. Zonder ingrijpen worden bovenstaande klachten alleen maar erger. En als je wel ingrijpt? Dan ben je goed bezig voor je eigen gezondheid op de langere termijn! Dus praat met je partner, met je manager of met een goede vriend of vriendin. Bespreek hoe je het tij kan keren. Ook je huisarts of de bedrijfsarts denkt graag met je mee.

Twijfel je of je een burnout hebt? Plan een gratis belafspraak, dan krijg je snel antwoord.